Afazi

Afazi Nedir?

Afazi, herhangi bir beyin hasarına bağlı olarak oluşan, kişinin dili anlama ve kullanma becerilerinde kayba yol açan edinilmiş dil bozukluğudur. Çoğunlukla beyin krizi (inme) olmak üzere, kafa travması, beyin tümörleri ve dejeneratif bozukluklar sebebiyle genellikle sol beyin yarım küresindeki hasarlar sonucu meydana gelir.

Afazili birey konuşmakta ve düşüncelerini ifade etmek için doğru sözcükleri bulmakta, söyleneni anlamada, okuma ve yazmada zorluk yaşayabilir; fakat entelektüel becerilerin kaybı söz konusu değildir. Diğer kişilerle iletişim kurmakta problem yaşadıkları için zihinsel becerilerinde kayıp varmış gibi algılanabilirler. Afazi, hafif ya da şiddetli olabilir. Dil bozukluğunun derecesi beyindeki hasarın büyüklüğüne ve yerine göre değişmektedir.

Afazi Tipleri Nelerdir?

Afazi genel olarak akıcı ve tutuk afazi olarak iki grupta sınıflandırılmaktadır. Akıcı afazili bireyler diğerlerinin söylediklerini ve yazılı sözcükleri anlamakta güçlük yaşar. Kişi, normal bir şekilde konuşabilir, uzun cümleler kurabilir; fakat konuşmanın içeriği anlamsızdır. Tutuk afazili birey akıcı konuşmakta ve uygun sözcüğü bulmakta problem yaşar. Yalnızca az sayıdaki sözcüğü kısa cümlelerde bir araya getirebilir; fakat cümleyi dilbilgisi kurallarına uygun oluşturamaz. Tutuk afazi grubunda yer alan global afazi ise; en ağır afazi türüdür ve tüm dil alanlarında, konuşma, anlama, okuma ve yazmada önemli derecede bozulmaya yol açar.

Afazi Terapisi Nasıl Olur?

Afazili birey öncelikle dil ve konuşma terapisti tarafından, dilin tüm bileşenleri açısından değerlendirilir. Bu değerlendirmede bireyin konuşma, işitsel anlama, tekrarlama, adlandırma, okuma ve yazma becerileri incelenir. Ayrıntılı değerlendirme sonucu, afazinin türüne ve şiddetine göre farklı terapi yaklaşımları kullanılarak bireyin hasarlanan dil modalitelerine yönelik çalışmalar yapılır. Bireyin yaşı, afaziye neden olan hasar, afazi çeşidi, beyindeki lezyonun büyüklüğü ve yeri gelişmeye etki eden öncelikli faktörlerdir.

Afazili bireyler için dil ve konuşma terapisindeki amaç; bireyin dil ve konuşma becerilerini mümkün olduğunca iyileştirmek, bireyin becerileri doğrultusunda en iyi şekilde iletişim kurmasını ve gerektiğinde alternatif-destekleyici iletişim sistemlerini kullanmasını sağlamaktır. Afazi terapisinde ilk 6-12 ay büyük önem taşımaktadır. Çünkü yapılan araştırmalar beynin bu dönemde daha hızlı geliştiğini göstermektedir; fakat sonraki yıllarda da gelişmeler olduğu bilinmektedir. Bu açıdan, dil ve konuşma terapisine ne kadar erken başlanırsa terapiden sağlanacak fayda o kadar fazla olacaktır.

Afazili Birey ile İletişim Kurarken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Afazi, bireyin dili anlama ve ifade etme becerilerinde bozulmaya yol açtığından, afazili birey ile daha etkili bir iletişim sağlayabilmek için belirtilen noktaları göz önünde bulundurmak oldukça önemlidir. Bu süreçte afazili bireye yeterli ilgi ve sabır gösterilmesi gerektiği unutulmamalıdır.

• Sorulan sorulara cevap verebilmesi için ona yeterli zamanı tanıyın ve sözünü kesmeyin.
• Kısa, karmaşık olmayan cümleler kurun ve sohbet konusunu çok hızlı değiştirmeyin.
• Evet ya da hayır şeklinde cevaplayabileceği sorular sormaya çalışın ya da soru sorarken seçenek sunun.
• Sohbet sırasında afazili bireyin dikkatini dağıtabilecek radyo ya da televizyon seslerini en aza indirin.
• Anlamasını desteklemek için kağıda anahtar sözcükleri yazın ya da resim çizin.
• Afazili bireyi anlamadığınızda, söylediklerini anlamış gibi yapmayın.
• Eğer uygun sözcüğü bulmakta sıkıntı yaşıyorsa; işaret etme, jest kullanma, çizim yapma gibi diğer yolları iletişim amaçlı kullanması için afazili bireyi teşvik edin.