Artikülasyon Bozuklukları

Artikülasyon (Sesletim) Bozukluğu; seslerin, hecelerin ya da sözcüklerin yanlış üretilmesidir. Bozukluğun şiddeti, konuşmadaki küçük aksaklıklardan tamamen anlaşılmayan bir konuşmaya kadar değişebilir. Artikülasyon bozukluğu olan yetişkinlerde en sık görülen hatalar /s/ /z/ seslerinin peltek söylenmesi, /r/ sesinin üretilememesi, yumuşak damak kasının fonksiyonundaki yetersizliğe bağlı olan genizsi konuşma (halk arasında “hımhım konuşma”) gibi durumlardır. Çok ileri düzeyde anlaşırlığı bozuk olan yetişkinler de vardır.

Artikülasyon (Sesletim) Bozukluklarının Sebepleri Nelerdir?

Aşağıda belirtildiği gibi pek çok nedenden ötürü kişide artikülasyon bozukluğu görülebilir.

1. Yapısal anomalilere bağlı: Dudak-damak yarıklığı, ağız-yüz anomalileri, dil bağı, diş bozuklukları nedeniyle konuşma seslerinin doğru üretilememesi.
2. Nörolojik bozukluklara bağlı: Serebral Palsi, felç, travmatik beyin yaralanmaları gibi nedenlerden ötürü konuşma kaslarının kontrol edilmesinde yaşanan zorluklar sonucu konuşma seslerinin doğru üretilememesi.
3. İşitme bozuklukları: Doğuştan işitme kaybı.
4. Zeka geriliği.
5. Herhangi bir anatomik, nörolojik, organik nedeni olmayan durumlar: Kişinin, dil, dudak, damak kasını doğru kullanmayışı nedeniyle konuşma seslerinin doğru üretilememesi. Bu durum çocukluk döneminde yanlış öğrenilen konuşma biçiminin devam ettirilmesiyle ilişkilidir.

Atikülasyon Bozukluğu Terapisi Kaç Yaşına Kadar Yapılabilir? İleri Yaşlarda Terapi Etkili Olur mu?

Her yaşta artikülasyon terapisi yapılabilir. Terapiden alınacak sonuç, bu bozukluğun nedenine göre değişebilir. Örneğin, yapısal bir bozukluk söz konusu ise konuşma terapisiyle yapıyı değiştirmek mümkün olmayacağından alınacak sonuç kişinin sınırlılıklarına göre değişecektir. Zeka geriliği, işitme engeli söz konusu ise, ergenlik dönemi sonrasında artikülasyon terapisi etkili olmayabilir. Ancak kişinin anatomik, fizyolojik hiçbir engeli yoksa, normal işitme ve zeka düzeyine sahipse her yaşta terapi yapılır ve başarılı sonuçlar alınabilir. Önemli olan, kişinin terapide öğretilenleri düzenli olarak uygulamasıdır.

Atikülasyon Bozukluğunda Terapi Ne Kadar Sürer?

Yetişkinlik döneminde yapılan artikülasyon çalışmalarında doğru sesi öğrenme süreci çocukluk dönemine göre daha hızlı gerçekleşmektedir. Ancak yetişkinler öğrendikleri sesi günlük hayata aktarma sürecinde çocuklara göre daha fazla zorlanırlar ve daha uzun süre çalışma yapmak gerekebilir. Çalışma süresi kişiye ve sorunun derecesine göre farklılaşır. Yetişkin dönemde kişilerin en sık yaşadıkları sorunlar; çıkardıkları yeni ve doğru olan sese adapte olmakta zorlanmaları, bu zorluğu aşabilmek için yeterli çevresel desteği sağlayamamaları (çocuklarda anne-baba-bakıcı-öğretmenin çocuğu uyarıp düzeltme yaptığı gibi), çevrenin vereceği tepkileri düşünerek yeni konuşma tarzını kullanmaktan kaçınma, adaptasyon sürecinde istedikleri hızda konuşamadıkları için kendilerini rahat hissetmeme gibi durumlardır. Fakat bu durumlar geçici sürelidir ve kişi konuşmasını tamamen düzeltebilir. Terapiler haftada en az bir kez olacak şekilde planlanır ve haftalık çalışma programı verilerek takip edilir.